We zijn trots op de samenwerking met Elco en Wilmar Schaufeli van Triple I Human Capital. De samenwerking bestaat onder andere uit het onderzoeken op welke manier we het gedachtengoed Vitalogie, de Vitaliteitsschijf van Vijf en de daaraan gekoppelde Vitascan meer wetenschappelijk kunnen onderbouwen.
“De Vitaliteitsschijf van Vijf sluit inhoudelijk aan bij wetenschappelijke modellen zoals JDR, maar is zelf nog niet empirisch gevalideerd als meetmodel. De koppeling biedt echter een sterke basis om vanuit bestaande theorieën en onderzoek deze praktische tool wetenschappelijk te onderbouwen.”
JDR-model en Vitaliteitsschijf van Vijf
Tijdens een inspirerende energiedag met onze eigen team onder begeleiding van Elco zijn we aan de slag gegaan om een eerste koppeling te maken. Hieronder vind je een grove koppeling van de onderdelen van het JDR-model (Schaufeli) aan de vijf pijlers van de Vitaliteitsschijf van Vijf (Koster)
Vitalogisch – Zelfbewustzijn (Keuzes, zelfleiderschap, bewustwording)
JDR-componenten:
- Persoonlijk: grenzen stellen, zelfeffectiviteit, flexibiliteit
- Werk energiebronnen: regelruimte, autonomie, inspraak
- Stressoren: werkdrukoordeel, verandervermogen
- Welzijn: bevlogenheid (bewustwording energiebalans en inzetbaarheid)
Toelichting: Zelfmanagement en reflectiecapaciteit zijn cruciaal om hulpbronnen effectief te benutten en stressoren te reguleren.
Fysiologisch – Lichaam & Leefstijl (Bewegen, voeding, slapen, ontspanning)
JDR-componenten:
- Gezondheid: slaapkwaliteit, slaapproblemen, slaapduur
- Gezondheid: BMI, bewegen, voeding, alcohol, roken
- Gezondheid: spanningsklachten, KANS-klachten, overspanning
- Stressoren: lichamelijke belasting, werkdruk (indirect effect op lichamelijk welzijn)
Toelichting: Deze items beïnvloeden direct fysiek welzijn en herstelcapaciteit.
Psychologisch – Mindset & Emoties (Mentale gezondheid, veerkracht, overtuigingen, zelfbeeld)
JDR-componenten:
- Persoonlijk: psychologisch kapitaal (optimisme, veerkracht, geloof in eigen kunnen, flexibiliteit, grenzen stellen)
- Welzijn: bevlogenheid, burnout
- Gezondheid: geluk
- Persoonlijk: zelfeffectiviteit, leerinspanning, flexibiliteit
- Stressoren: geestelijke belasting, emotionele belasting
- Persoonlijk: perfectionisme, werkverslaving
Toelichting: Deze items hangen samen met cognitieve en emotionele hulpbronnen en persoonlijke hulpbronnen in het JDR-model.
Ecologisch – Omgeving & Relaties (Sociaal welzijn, werkklimaat, relaties, steun)
JDR-componenten:
- Sociale energiebronnen: steun van collega’s en leiding, teamsfeer, teameffectiviteit, waardering
- Organisatie en leiderschap: vertrouwen in leiding, communicatie, samenwerking, sociale veiligheid, gedeelde waarden, bevlogen leiderschap
- Stressoren: persoonlijke conflicten, sociale isolatie, pesten/onze gewenst gedrag, rolconflicten
- Stressoren: werk-privé conflict
Toelichting: Alle sociale hulpbronnen en stressoren uit het JDR-model zijn te koppelen aan deze vitaliteitspijler.
Filosofisch – Talenten & Drijfveren (Zingeving, talentontwikkeling, waarden, innerwhy)
JDR-componenten:
- Groei energiebronnen: leer- en ontwikkelingsmogelijkheden, prestatiefeedback, loopbaanperspectief
- Autonomie en taken: zinvol werk, gebruik vaardigheden
- Persoonlijk: innerlijke motivatie (impliciet in psychologisch kapitaal)
- Organisatie: strategische alignment (zingeving in werkcontext)
Toelichting: Alles wat bijdraagt aan zingeving, persoonlijke ontwikkeling en intrinsieke motivatie valt hierbinnen.
Eerste conclusie
✔️ Het JDR-model en de Vitaliteitsschijf van Vijf overlappen thematisch.
✔️ Het JDR-model richt zich meer op werkcontext en motivatieprocessen, terwijl de Vitaliteitsschijf van Vijf holistisch (werk + privé + leefstijl) vitaliteit benadert.
✔️ Samen bieden ze een sterke basis voor jouw vitaliteitsanalyses & interventies.
✔️ Gebruik het JDR-model voor theoretische analyses van bevlogenheid en burnout in organisaties.
✔️ Gebruik de Vitaliteitsschijf van Vijf als practise-based instrument om vitaliteitsinterventies te structureren, met de wetenschap dat het geen evidence-based theoretisch model is, maar gebaseerd is op onderdelen die wél wetenschappelijk onderbouwd zijn.
De Vitascan
Samen met Elco en Wilmar zijn we nu aan het kijken hoe de Vitascan richting wetenschappelijke onderbouwing kan groeien. Het nu nog een praktisch, gestructureerd meetinstrument dat gebruik maakt van concepten die aansluiten bij bewezen modellen zoals JDR, Self-Determination Theory en Positieve Psychologie.
Boeken Vitalogiereeks
Het gedachtengoed Vitalogie groeit overigens steeds meer naar de wetenschap. Eerdere boeken uit de reeks zijn omarmd door o.a. Dr. Janneke Wittekoek en Prof Dr. Annet de Lange. Het voorwoord van het nieuwste boek uit de vitalogiereeks ‘Mentaal in balans’ van Klaas Koster en Lisa Huiskamp is geschreven door Wilmar. Mooi om te lezen wat Wilmar over dit boek zegt:
“Als wetenschapper ben ik blij met dit boek. Het vertaalt thema’s uit de (positieve) psychologie, zoals mindset, emoties en zelfbeeld, naar het dagelijks leven van werkende mensen – zonder jargon, maar mét diepgang.”
Prof. dr. Wilmar Schaufeli – Universiteit Utrecht en KU Leuven